Praktijkverhaal: ADHD & PMT in het onderwijs

Geschreven door Hans Wessels van Spark PMT.

Esmee, een leerling in de derde van het VMBO, heeft last van haar ADHD. Of eigenlijk hadden de docenten, en haar medeleerlingen, last van Esmee’s ADHD. Sinds de brugklas heeft ze daarvoor een ‘stoplicht-kaart’ gekregen die haar moet helpen herinneren aan haar “stop-denk-doe”-training van de basisschool. 

De leraren geven aan dat ze Esmee ervaren als brutaal en dwingend. Soms zelfs betrokken bij een vechtpartij. Haar klasgenoten waren van mening dat het fijner is zonder Esmee in de klas. 

Esmee wordt besproken in het zorgteam. Hier wordt gesproken over maatregelen als; controleren of ze haar medicijnen wel had ingenomen, de consequentie-ladder strenger hanteren, of een beloningssysteem wanneer ze een dag niet uit de klas zou worden gestuurd. 

Ik stelde voor om Esmee extra sport aan te bieden (PMT is bij ons op school de afkorting voor psychomotorische-training). Want ik merkte dat niemand dacht aan een vorm van zelfcontrole van Esmee. Tijdens de pm-training praten we al doende over wat haar overkomt bij de lessen. In eerste instantie geeft Esmee aan dat men nu eenmaal een hekel aan haar heeft, terwijl de hele klas toch druk doet? Op de vraag wat het met haar gevoel doet, antwoord Esmee dat ze voor de les al spanning opbouwt en dat ze weinig concentratie heeft als de klas zo druk is. 

Samen maken we een lijst van ‘gevoel’, in PMT-taal lichaamssignalen, oplopend van ‘prettig’, ‘vrolijk’, ‘uitgelaten’, tot ‘druk’. Erachter staat wat de gevoelens betekenen voor haar gedrag en rol in de klas. En vervolgens wat dat voor de leraar en de les zou betekenen. Esmee werkt geconcentreerd aan de lijst, alsof er voor het eerst naar het meisje achter haar gedrag wordt gekeken. 

Het eindresultaat van haar harde werken komt op een lichaamssignalenkaart van groen naar licht oranje, oranje en rood. De signalen bij oranje horen bij een time out die Esmee zelf mag inzetten nog voor ze de klas wordt uitgestuurd. De signalen van licht oranje horen bij de acties die haar weer helpen naar groen te komen. 

Een van de ‘oranje’ signalen was het klikken met haar pen als teken dat ze geïrriteerd raakt. We spreken af dat Esmee ervoor kan kiezen de kaart bij zich te houden of hem te tonen als ze haar Time-out wil inzetten of bij binnenkomst in het lokaal op de tafel van de docent leggen, als teken dat het niet zo goed gaat die dag. De docent kan haar dan extra in de gaten houden en haar coachen.

Esmee is erg enthousiast over haar kaart. Vooral dat ik met de docenten afspreek dat ze zelf een Time-out mag inzetten. Ik houd mijn hart vast. Misschien maakt ze er misbruik van? Of vindt ze het kinderachtig en schaamt ze zich ervoor onder haar klasgenoten? In de weken daarna bespreken we tijdens de pmt-trainingen de situaties waarin het wel of niet goed gaat. En het gaat steeds beter. Ook de docenten worden er enthousiast over.

Op een dag vertelde een docent enthousiast dat ze had gemerkt dat er in de klas iets speelde tussen een groepje meiden waaronder Esmee. Om er meer controle over te krijgen was ze dichter naar het groepje toe gelopen en toen hoorde ze dat de klasgenoot naast Esmee tegen haar zei: “hé, Es’, je zit met je pen te klikken. Je moet je Time-out doen!” 

Er was even oogcontact met de docent, een knikje en Esmee was rustig de klas uitgegaan.