PMT in de sneeuw

PMT in de sneeuw

“Ga jij achter me zitten?” vraagt Dunya als we met de slee boven aan de helling staan. We installeren ons, ik achterop, zij voor me met haar voeten op de slee, ik met mijn voeten in de sneeuw om te sturen en te remmen. Eigenlijk had Dunya zelf willen sturen, maar zodra we vaart krijgen merkt ze dat het haar niet lukt en geeft ze zich over en laat ze het los. In de sneeuwpret die we samen hebben, komen zo haar thema's naar voren: het loslaten van controle en vertrouwen op de ander.

Als ik Dunya bij aankomst bij de gymzaal vraag of ze vandaag de sneeuw in wil tijdens de PMT reageert ze enthousiast. Ze vraagt of er een helling in de buurt is waar we kunnen sleeën, haar slee ligt nog achterin auto. Met mijn werkplek aan de rand van Nijmegen - Ubbergen - is het bos met voor Nederlandse begrippen steile hellingen vlakbij. Kortom: de PMT is vandaag buiten, in de sneeuw.

Als PMT-ers zijn we gewend onze activiteiten in de gymzaal zo te organiseren dat de cliënt betekenis kan ontlenen aan de activiteit in het licht van zijn hulpvraag (Van den Blink, Dijk & Verschuur, 2019). Echter, niet alleen in de gymzaal kunnen betekenisvolle contexten worden gecreëerd, ook de natuur en ontmoetingen en activiteiten buiten kunnen ervaringen genereren die bijdragen aan het therapeutisch proces van de cliënt (zie bijvoorbeeld Harper & Doherty, 2021; Peeters & Ringer, 2021; Segal, Harper & Rose, 2021). (Fysieke) activiteiten buiten hebben spreken vaak meerdere toegangskanalen aan (Van den Blink et al., 2019; Carpenter & Pryor, 2021).

Met Dunya beginnen we het sleeën op een eerste, flauwe helling, waarbij ik uitleg hoe ze met haar hakken in de sneeuw kan remmen en sturen. Het is natuurlijk niet de eerste keer dat ze op haar slee zit; op deze flauwe helling gaat ze moeiteloos zelfstandig naar beneden. Zo bouwen we het langzaam op, proberen we voorzichtig steilere hellingen uit. De activiteit kan op deze manier worden uitgebouwd in complexiteit (Ven den Blink, et.al., 2019). We leren de hellingen kennen, voordat we samen op de slee gaan zitten en met ons gezamenlijke gewicht met een grote vaart naar beneden gaan.

Bij sleeën hoort ook omhoog oplopen: als ik samen met Dunya de helling opklim voelen we hoe ons lichaam zich inspant: onze hartslag gaat omhoog, onze ademhaling versnelt en ondanks de kou buiten krijgen we het warm. Het vergroten van het lichaamsbewustzijn vormt een belangrijk fundament in de behandeling van Dunya - en vele andere PMT-behandelingen. Door haar eigen lichaam te voelen kan het zelfbewustzijn, het gevoel van een eigen ik groeien (zie bijvoorbeeld Van den Munckhof & Rekkers, 2020). Verder draagt een vergroot lichaamsbewustzijn bij aan het herkennen van oplopende spanning in het eigen lichaam en daarmee aan het reguleren van emoties. Het bekend en vertrouwd zijn met het eigen lichaam is voor veel kinderen met trauma-gerelateerde klachten, zoals Dunya, of moeilijkheden in de hechting een belangrijke voorwaarde om veiligheid bij zichzelf te kunnen ervaren.

Eenmaal boven aan de helling is het ook best even spannend: durven we hier samen naar beneden te sleeën? Avontuurlijke activiteiten buiten – waar ik sleeën in Ubbergen onder schaar – brengen risico's met zich mee. Juist het op een adequate manier inzetten van risico en stress kan zorgen voor positieve veranderingen bij cliënten (Therapeutic Adventure Professional Group (TAPG), z.d.). Wanneer we over het pad naar beneden glijden, steeds meer vaart krijgend, vraagt dat het nodige stuur- en remwerk. Op dat moment merkt Dunya hoe ze de controle verliest. Achteraf benoemt ze: ‘ik zat helemaal tegen je aan en kon niets meer doen'. Het overkwam haar en ze kon zich eraan overgeven. Ons gesprek achteraf gaat over vertrouwen: Dunya heeft een positieve ervaring opgedaan in het kunnen vertrouwen van de ander, waar ze in het verleden heeft ervaren dat haar vertrouwen wordt geschaad. Een betekenisvolle ervaring in haar proces – en dat in een prachtige omgeving.

De ervaring met Dunya heeft me enthousiast gemaakt: nu er sneeuw ligt maak ik er gebruik van! Zo ga ik tijdens een observatiesessie met een broer en zus opnieuw de sneeuw in: beiden zijn onder de indruk van de mooie omgeving, het witte landschap en het bijzondere uitzicht. Tijdens het sleeën werken ze samen, is er zorg voor elkaar en veel gedeeld plezier. Wanneer er wrijving ontstaat doordat er niet gehouden wordt aan afspraken, geven beiden hun ja-akkoord (Rietstra, G. & Visser, M., Systeemtherapie voor Vaktherapeuten, persoonlijke boodschap, juni 2018): dit is waar we samen aan willen werken tijdens de PMT. Tijdens een sessie met een vader en zijn zoon oefenen ze om een plan te maken, voor dat ze al aan het doen zijn. Zo lopen ze samen over de helling omhoog om goed te kijken naar boomwortels, kuilen en bochten in de weg, waar op de weg terug rekening mee moet worden gehouden.

Helaas is de sneeuw inmiddels weer gesmolten, maar dat buiten therapie geven, gebruik makend van de natuur en elementen, van toegevoegde waarde is heb ik samen met mijn cliënten aan den lijve ervaren. Ik hoop mijn ‘PMT-buiten-repertoire' verder uit te breiden en kom graag in contact met collega's die net zo enthousiast zijn.

Door: Anniek Verschuur. 
A.Verschuur@entrealindenhout.nl
 

Referenties

Carpenter, C. & Pryor, A. (2021) Adventure therapy. In Harper, N. & Dobud, W. (Ed.) Outdoor therapies: An Introduction to Practices, Possibilities and Critical Perspectives. (pp. 81-94) New York: Routledge

Harper, N. & Doherty, T. (2021) An Introduction to Outdoor Therapies. In Harper, N. & Dobud, W. (Ed.) Outdoor therapies: An Introduction to Practices, Possibilities and Critical Perspectives. (pp. 3-15) New York: Routledge

Peeters, L. & Ringer, M. (2021) Experiential Facilitation in the Outdoors. In Harper, N. & Dobud, W. (Ed.) Outdoor therapies: An Introduction to Practices, Possibilities and Critical Perspectives. (pp. 16-29) New York: Routledge

Segal, D., Harper, N. & Rose, K. (2020) Nature-Based Therapy. In Harper, N. & Dobud, W. (Ed.) Outdoor therapies: An Introduction to Practices, Possibilities and Critical Perspectives. (pp. 95-107) New York: Routledge

Therapeutic Adventure Professional Group(TAPG), z.d. Foundational Concepts. Retrieved from: TAPG Best P Foundational Concepts (aee.org)

Van den Blink, M., Dijk, F. & Verschuur, P. Het BGM-boek: Bewegingsgeorienteerde ordeningsprincipes voor de PMT-praktijk. Deventer: dAM uitgeverij

Van den Munckhof, P. & Rekkers, M. (2020) Ik!Beweeg; een pilotstudie: Het effect van een psychomotorische module op de identiteit en psychosociale problemen bij adolescenten. In Tijdschrift voor vaktherapie 2020/2, 20-27.