Onderzoek PMT

Onderzoek en praktijk hebben elkaar nodig en kunnen elkaar wederzijds inspireren. Hieronder volgt een presentatie van een onderzoek naar de rol van lichaamsbeleving binnen de behandeling van eetstoornissen. We danken Marlies Rekkers hartelijk voor deze bijdrage!

Namens het bestuur,
Cees Boerhout

Onderzoek: Lichaamsbeleving en de rol van functionele lichaamsbeleving binnen de behandeling van eetstoornissen. Psychometrische eigenschappen van vragenlijsten die lichaamsbeleving meten.

Een negatieve lichaamsbeleving is een belangrijk klinisch kenmerk bij eetstoornissen. Tevens is het een risicofactor voor het ontwikkelen van een eetstoornis. Een negatieve lichaamsbeleving kan dus worden opgevat als een primair en essentieel aspect van een eetstoornis. Het verwerven van een positieve lichaamsbeleving is dan ook een belangrijk herstelcriterium. Het behandelen van de negatieve lichaamsbeleving wordt dan ook in toenemende mate gezien als een essentieel onderdeel van het totale therapieaanbod, wat heeft geleid tot de ontwikkeling van een groot aantal interventies om de lichaamsbeleving te verbeteren. De meeste van deze interventies zijn gebaseerd op de cognitieve gedragstherapie, waarbij exposure een belangrijk ingrediënt is. Binnen de psychomotorische therapie is het protocol Positieve lichaamsbeleving (Rekkers & Van Gulik, 2018) ontwikkeld, waarbij positieve lichaamsexposure het hoofdingrediënt is. Positieve exposure houdt in dat de lichaamsexposure uitsluitend gericht is op positief beleefde lichaamsdelen. Het protocol Positieve lichaamsbeleving is gebaseerd op bevindingen uit experimenteel onderzoek en niet-klinisch vergelijkend onderzoek met andere soorten van lichaamsexposure.

Meer onderzoek, met name klinisch onderzoek binnen de psychomotorische therapie is nodig om inzichten te verwerven over het effect en de werkingsmechanismen van het protocol positieve lichaamsbeleving. Daarnaast zijn valide en betrouwbare meetinstrumenten nodig, die de effecten van de lichaamsexposure goed in kaart kunnen brengen.

Onderzoeksproject

In dit promotieonderzoek worden het behandeleffect en de werkzame elementen van het protocol Positieve lichaamsbeleving verder onderzocht. In het protocol is de positieve lichaamsexposure niet alleen gericht op de uiterlijke (esthetische) waardering van het lichaam, maar ook op de functionele waardering van het eigen lichaam. Uit de literatuur blijkt namelijk dat een functionele lichaamsbeleving (gedachten en/of gevoelens over hoe het lichaam functioneert/werkt, een belangrijk ingrediënt is voor een positieve lichaamsbeleving. Dit is met name een belangrijk gegeven voor de PMT. PMT maakt immers juist gebruik van lichaams- en bewegingservaringen en kan ter ondersteuning van de  lichaamsexposure positief beleefde lichaams- en bewegingservaringen bij uitstek actief en doelbewust inzetten.

Om zowel de lichaamsbeleving diagnostisch goed in beeld te brengen als ook de veranderingen in lichaamsbeleving ten gevolge van een PMT-behandeling gericht op lichaamsexposure, esthetisch als functioneel goed te kunnen monitoren en te evalueren, worden in dit promotieonderzoek ook de psychometrische kwaliteiten van vragenlijsten onderzocht die hiervoor kunnen worden gebruikt. Dit zijn de Nederlandse versie van de Body Cathexis Scale (BCS), een vragenlijst, die zowel esthetische als functionele lichaamswaardering meet, en de Nederlandse versie van de Functionality Appreciation Scale (FAS), een vragenlijst die exclusief de functionele waardering van het lichaam meet.

Promovendus:  Marlies Rekkers, GZ-psycholoog & psychomotorisch therapeut, Universiteit Utrecht; Hogeschool Windesheim, Zwolle.       
Promotor:         Prof. dr. Annemarie van Elburg, Kinder- en jeugdpsychiater, hoogleraar Eetstoornissen Rintveld, Universiteit Utrecht.
Copromotoren: Dr. Jooske van Busschbach, lector Bewegen, Gezondheid en Welzijn, Hogeschool Windesheim, Zwolle.
                         Dr. Mia Scheffers, associate lector Bewegen, Gezondheid en Welzijn, Hogeschool Windesheim, Zwolle.

Gepubliceerde onderzoeksartikelen

• Rekkers, M.E., Scheffers, W, J., Van Elburg, A.A., & Van Busschbach, J.T. (2020). The Protocol  Positive Body Experience (PBE); introducing a psychomotor therapy intervention based on positive body exposure targeting negative body image in eating disorders. Body, Movement and Dance in Psychotherapy, 1-15.
• Rekkers, M.E., Scheffers, W.J., & Van Busschbach J.T., Van Elburg, A.A. (2021). Measuring body satisfaction in eating disordered and healthy woman; The Body Cathexis Scale (Dutch version). Eating and Weight Disorders, 1-8.